NPK

Według pełnego podziału geobotanicznego Szafera i Pawłowskiego (1972) Spalski Park Krajobrazowy znajduje się w obrębie: obszaru: - Euro-Syberyjskiego, prowincji: - Środkowo-Europejskiej, podprowincji: - Niżowo-Wyżynnej, w dziale: - Bałtyckim, poddziale: - Pasa Wyżyn Środkowych, w krainie: Północnych Wysoczyzn Brzeżnych, okręgu: - Łódzko – Piotrkowskim i Radomsko-Kozienickim.

Roślinność leśna 

Na terenie Spalskiego Parku Krajobrazowego stwierdzono dotychczas 13 zespołów leśnych i zaroślowych, a ponadto szereg zbiorowisk zastępczych i postaci degeneracyjnych w różnych formach i fazach odkształcenia.Dominującym typem ekosystemów na terenie Spalskiego Parku Krajobrazowego są ekosystemy leśne, które obejmują 65% powierzchni Parku. Lasy Spalskie były i są niewątpliwie najcenniejszym kompleksem leśnym byłej Puszczy Pilickiej, dlatego też te rozległe i bogate w zwierzynę lasy, były często nazywane zwyczajnie Puszczą Spalską. Jeszcze na początku ubiegłego stulecia Puszcza Pilicka znajdowała się w środku największego kompleksu puszczańskiego w Polsce Środkowej. Była ona niezwykle ważnym łącznikiem pomiędzy Puszczą Bolimowską - od północy, Puszczą Łódzką - od północnego zachodu oraz Lasami Włoszczowsko - Opoczyńskimi i Puszczą Świętokrzyską - od wschodu i południowego wschodu. Puszcza Pilicka pełniła, i częściowo pełni nadal, rolę najcenniejszego w Polsce Środkowej refugium flory i fauny leśnej. Jej istnienie jest gwarantem zachowania naturalnej różnorodności biotopów, biocenoz i gatunków.Krajobraz puszczański prezentują przede wszystkim następujące obiekty: 
- lasy dębowe (lub z dominacją dębów) w okolicach Konewki i Spały, 
- lasy jesionowo - olszowe i olszowe bagienne w uroczysku Ciebłowice, nad Pilicą w rejonie Spały i koło Żądłowic, 
- stare, nawet 200-letnie drzewostany sosnowe i sosnowo - dębowe w uroczysku Konewka i w okolicach Spały.

Roślinność nieleśna

Duża różnorodność i bogactwo fitocenotyczne zbiorowisk nieleśnych jest uwarunkowane zróżnicowaniem troficznym i wilgotnościowym siedlisk, przepływającą przez teren Parku rzeką Pilicą, czynnikami antropogenicznymi. Ekosystemy łąkowe występują w dolinie Pilicy (w obszarze terasy zalewowej) i mniejszych cieków, rzadziej w śródpolnych obniżeniach terenu. Do cennych, choć niewielkich powierzchniowo, nieleśnych zbiorowisk należą murawy napiaskowe. Są to zbiorowiska półnaturalne, zasiedlające skąpożywne i bezwodne piaski aluwialne, wydmowe lub sandrowe w dolinie Pilicy w obrębie terasy zalewowej, na piaszczystych wyniesieniach terasy w sąsiedztwie koryta rzeki oraz na piaszczystych krawędziach doliny. Tworzą je głównie wąskolistne, kseromorficzne trawy czasem z udziałem niskich kwitnących bylin. Obecnie jest to zanikający typ ekosystemów np. w okolicy Grotowic i Inowłodza. Murawy napiaskowe są interesującym i barwnym elementem krajobrazu Parku, wpływając na jego różnorodność. Pełnią również ważne funkcje biologiczne chroniąc przed erozją wodną i powietrzną, uruchamiają procesy biologiczne. Zbiorowiska muraw podlegają gwałtownym, naturalnym przemianom dlatego tak ważna jest ich ochrona. Warunkiem zachowania zbiorowisk z roślinnością nieleśną jest powstrzymanie naturalnego procesu sukcesji prowadzącej do powstawania zbiorowisk leśnych w miejscu muraw.

Rośliny naczyniowe. Siedliska i stanowiska roślin zagrożonych, chronionych i rzadko występujących.

Liczbę roślin naczyniowych występujących na terenie Parku można oszacować na ponad 800. Na szczególną uwagę zasługują rośliny chronione oraz te, które w Polsce Środkowej mają nieliczne stanowiska, lub w obrębie Parku nie występują zbyt często.
Głównymi ostojami interesujących składników flory są fitocenozy leśne. Dużą różnorodnością i udziałem licznej grupy roślin rzadkich i zagrożonych cechują się lasy o charakterze ciepłolubnym. W dąbrowach świetlistych i grądach wysokich w rejonie Konewki i na zboczach o wystawie południowej w okolicy Spały odnotowano m.in. orlika pospolitego Aquilegia vulgaris, naparstnicę zwyczajną Digitalis grandiflora, miodownika melisowatego Melittis melissophyllum, pięciornika białego Potentilla alba, ciemiężyka białokwiatowego Vincetoxicum hirudinaria i wiele innych. Wiele z tych cennych stanowisk jest zagrożonych postępującym procesem spontanicznej regeneracji grądów i dośd powszechnej eutrofizacji siedlisk przejawiającej się znacznym rozwojem warstwy podszytu i drugiego piętra drzewostanów zacieniających dno lasu. Liczne stanowiska cennych gatunków leśnych stwierdzono również w fitocenozach grądowych. Rezerwaty przyrody Spała i Konewka oraz ich otoczenie wraz z puszczańskimi lasami, starodrzewami dębowymi są ostoją m.in. kokoryczy pełnej Corydalis solida, lilii złotogłów Lilium martagon, kopytnika pospolitego Asarum europaeum, wawrzynka wilczełyko Daphne mezereum, zachyłki oszczepowatej Phegopteris connectilis, cienistki trójkątnej Gymnocarpium dryopteris i in. Ważnymi ostojami florystycznymi są także dolinki śródleśnych strumieni. Na cienistych zboczach, przy wysiękach i źródliskach liczne stanowiska mają m.in. widłak jałowcowaty Lycopodium annotinum, paprotka zwyczajna Polypodium vulgare, skrzyp zimowy Equisetum hiemale, bluszcz pospolity Hedera helix czy barwinek pospolity Vinca minor. W lasach higrofilnych występują nerecznica grzebieniasta Dryopteris cristata, czartawa drobna Circaea alpina, bniec czerwony Melandrium rubrum i in. Jednym z centrów różnorodności florystycznej w Spalskim Parku Krajobrazowym są również otwarte, nieleśne fragmenty doliny Pilicy i mniejszych cieków. Szczególnie miejsca występowania ekstensywnie użytkowanych łąk trzęślicowych i świeżych, starorzecza, torfowiska przejściowe oraz fitocenozy muraw ciepłolubnych. W dolinach stwierdzono występowanie m.in.: goździka pysznego Dianthus superbus, czarcikęsa łąkowego Succisa pratensis, selernicy żyłkowanej Cnidium dubium, bobrka trójlistkowego Menyanthes trifoliata, grążela żółtego Nuphar luteum, lepnicy wąskopłatowej Silene otites, tymotki Boehmera Phleum phleoides i in.

Spośród roślin objętych ochroną gatunkową (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin(Dz.U. 2014 poz. 1409) na terenie Parku występują:

Stanowiska gatunków ściśle chronionych

Stanowiska gatunków częściowo chronionych

Wśród roślin występujących na terenie SpPK znajdują się dwie rośliny zagrożone w skali kraju i figurujące na czerwonej liście roślin zagrożonych w Polsce:

1. Succisella inflexa - czarcikęsik Kluka
2. Dryopteris crisatata - narecznica grzebieniasta

Flora segetalna

Flora segetalna Spalskiego Parku krajobrazowego i jego otuliny jest bogata. Stwierdzono występowanie 257 taksonów roślin naczyniowych. Spośród tych gatunków 53 taksony należą do zagrożonych wymarciem. Jeden z tych gatunków Ornithogalum umbellatum, podlega ochronie ścisłej.

Zasadniczy zrąb flory segetalnej Parku stanowią gatunki eurytopowe, które występują pospolicie na całym terenie badań i wielu siedliskach. Cechy wyróżniające nadają florze parku gatunki bardzo rzadkie i rzadkie, wśród których przeważają gatunki stenotopowe, przywiązane do szczególnych siedlisk i rosnące na nielicznych rozproszonych stanowiskach, np Fumaria vailantii - dymnica drobnokwiatowa, Stachys annua - czyściec roczny, Geranium columbinum - bodziszek gołębi, Polycnemum arvene - chrząstowiec polny,Filago arvensis - nicennica polna, Hypericum humifusum - dziurawiec rozesłany, Centunculus minimus - lniczka mała, Jancus capitatus - sit główkowaty.

Flora segetalna SpPK składa się z roślin o różnym charakterze geograficznym. Spośród gatunków o kresach zasięgowych na szczególna uwagę zasługuja gatunki, których stanowiska na badanym terenie położone sa na lub przy granicach ich północno-wschodniego zasięgów, do których należą: Aphanes microkarpa - skrętek drobnoowocowy, Radiola linoides - lenek stoziarn, Centunculus minimus - niedospiałe kmaleńki, Zasadniczy trzon flory segetalnej na terenie Parku stanowią gatunki elementu holarktycznego. Gatunki subatlantydzkie wystepują stosunkowo rzadko. Należą do nich przede wszystkim rośliny piaszczysk, np Peplis portula - bebłek błotny, Hypericum humi fusum - dziurawiec rozesłany, Janus capitatus - sit główkowaty. Najmniej liczną grupę elementu holarktycznego stanowią gatunki pontyjskie, np Echium vulgare - żmijowiec zwyczajny. Element irano-turański reprezentują m.in. Atriplex patulum - łoboda rozłożysta.

Grzyby

Na terenie Spalskiego Parku Krajobrazowego stwierdzono 360 gatunków grzybów makroskopowych, w tym 5 gatunków objeęych ochrona prawną oraz 52 gatunki znajdujące się na czerwonej liście grzybów wieloowocnikowych zagrożonych w Polsce.

Bogactwo grzybów jest odbiciem różnorodności siedliskowej terenu oraz pokrywającej go szaty rośinnej. Wpływ na skład gatunkowy grzybów maja gatunki drzew, które są dla nich partnerami mikoryzowymi oraz substratami dla saprofitów.

Najliczniej na ternie Parku występują grzyby związane z sosną. Są to takie gatunki jak: Lactarius rufus - mleczaj rudy, Suillus luteus -maślak zwyczajny i Gyromitra esculenta - piestrznica kasztanowata. Licznie występują tez gatunki związane z brzozą: Lactarius torminorus - Mleczaj wełnianka, Leccinum scabrum - koźlarz babka, oraz rozkładający drewno Piptorus betulinus - porek brzozowy. Nielicznych już okazom jodły towarzyszą hericium abietinum - soplówka jodłowa i Phellinum hartigii - czyreń jodłowy.

Spośród gatunków objętych ścisłą ochroną gatunkową na terenie Spalskiego Parku Krajobrazowego stwierdzono nastepujące gatunki: Hericium coraloides - soplówka jodłowa, Morchella esculenta -smardz jadalny, Mutinus caninus - mądziak psi, Phallus impudicus - sromotnik bezwstydny, Sparessis crispa - szmaciak gałęzisty. Najbardziej zagrożona spośród wymienionych gatunków jest soplówka jodłowa. Jej istnienie związane jest z drewnem jodłowym, które intensywnie rozkłada, przez co wymaga systematycznego zasilenia w nowe zasoby jodłowego substratu. Gdy go zabraknie soplówka również zniknie.

Porosty (grzyby zlichenizowane)

Bardzo silnej eksterminacji ulegają tzw. rośliny niższe, z których wiele spełnia niezmiernie istotną funkcje w przyrodzie. Wyginęło i zagrożonych jest blisko 40% gatunków porostów. Zjawisko to wskazuje na gwałtowne zaburzenia i niekorzystne dla żywych organizmów przemiany całego środowiska przyrodniczego.

W Spalskim Parku Krajobrazowym porosty są ciągle stałym i bardzo istotnym składnikiem szaty roślinnej, co dobrze świadczy o biologicznych składnikach środowiska przyrodniczego, a zwłaszcza o lasach. SpPK jest w Polsce Środkowej wybitnym ośrodkiem kumulacji epifitów i epiksylitów leśnych.

Dotychczas stwierdzono 215 gatunków porostów. najcenniejszym składnikiem są epifity charakterystyczne dla starych puszczańskich lasów. W Parku takie gatunki skupione są przede wszystkim w rezerwacie Spała i Konewka, gdzie rosną na starych dębach i grabach. Wiele z tych gatunków jest zagrożonych w skali kraju wyginięciem i znajduje się na czerwonej liście porostów zagrożonych w Polsce. Obecność tych taksonów na terenie Parku - obecnie chronionym daje szansę ich trwania w czasie i utrzymania dzięki temu wysokiego poziomu różnorodności biologicznej na poziomie gatunkowym.

Wśród porostów naziemnych, nadrzewnych i naskalnych maja swoje stanowiska gatunki znajdujące się pod ochroną ścisłą. Jeden z taksonów objęty jest ochroną częściową Cetraria islandica - płucnica islandzka. Wszystkim tym gatunkom należy zapewnić ich trwanie i rozwój.

W ciągu ostatnich dwudziestu lat pewna pula ważnych epifitycznych gatunków roślin zginęła ze Spalskigo Parku Krajobrazowego. Największą stratą dla Parku jest zniszczenie w 1995r. stanowiska chronionego Lobaria pulmonaria - granicznika płucnika. Było to jedyne stanowisko w Polsce Środkowej tego gatunku rosnące na dębach w rezerwacie Konewka, które zostały wycięte.

Mszaki

Flora mszaków Spalskiego parku krajobraowego liczy 61 gatunków, w tym 7 wątrobowców i 54 mchy. Do najważniejszych należą: Cephalozia connivens, Lopholea bidentata, Riccia fluitans, Drepanocladus vernicosus - sierpowiec błyszczący, Aluacomnium palustre - mochwian błotny, Sphagnum fallax - torfowiec itd.

ZPKWŁ

Użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania (ustawa o ochronie przyrody z dnia 16 kwietnia 2004 roku z późniejszymi zmianami - Dz.U. z 2004r. Nr 92, poz. 880)

Na terenie SPK powołano 77 użytków ekologicznych o łącznej powierzchni 65,5 ha. Są to najczęściej starorzecza, kompleksy śródleśnych torfowisk, obniżenia terenu w lasach okresowo zalewane wodą. Najbardziej znane użytki ekologiczne w SuPK to Murowaniec i Bronisławów.

Murowaniec – jest to odcinek Pilicy od Podklasztorza do Barkowic o dł. około 3 km. Stanowi on połowę powierzchni tzw. małego zalewu, wyraźnie oddzielonego od pozostałej części zbiornika przewężeniem w rejonie Barkowic Mokrych. Jest to obszar z licznymi wpłyceniami i wysepkami, porośnięty turzycowiskami i krzewami wierzby.

Bronisławów obejmuje stawy w sąsiedztwie zbiornika oraz kilka sporych wysp na zbiorniku poprzedzielanych płyciznami i zarastającymi kanałami. W tym miejscu corocznie gniazduje m.in. kilkaset par śmieszki. Poziom wód w stawach znacznie opada, gdyż zarastają one w procesie naturalnej sukcesji. Na obszarze małego zalewu regularnie gniazdują m.in.: perkoz dwuczuby, bąk, bączek, błotniak stawowy, śmieszka i rybitwa czarna. Jest to miejsce atrakcyjne podczas wiosennych i jesiennych przelotów. Można to obserwować żerujące gągoły, nurogęsi, ogorzałki i uhle.

ZPKWŁ

Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, okazałych rozmiarów drzewa, krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe oraz jaskinie.

Na terenie SPK mamy wiele drzew, których wiek i wymiary kwalifikują do objęcia ochroną pomnikową. Spotykamy je na rozstajach dróg, w gospodarstwach wiejskich, na polach i skrajach lasów lub w grupach na terenie parków, cmentarzy, przy świątyniach oraz rosnące wzdłuż dróg, gdzie często tworzą aleje. Masywne, piękne drzewa często zostają usuwane, wycinane, zatruwane. Są to pojedyncze pamiątki minionych wieków. Wiele z nich pamięta polskich królów i rycerzy. Swoim urokiem, który potrzebował aż 200 – 300 lat, by dojrzeć i cieszyć swoim majestatem, ściągają ludzi urzeczonych pięknem wiejskich krajobrazów. Niestety, często ci, którzy osiedlają się w ich sąsiedztwie, nieumiejętnie zagospodarowują swoją przestrzeń, tym samym w konsekwencji niszcząc te prawdziwe pomniki natury i kultury. Kult drzewa na terenach SPK, jak i na całym świecie był przed wiekami bardzo silny.

Niegdyś w każdym gospodarstwie rosła lipa, bo dawała ona cenny miód, rósł dąb, bo dawał żołędzie, którymi karmiono świnie, rósł czarny bez, bo chronił od złego, a w polu rosły grusze, bo ich owoce często były jedynym pokarmem dostępnym dla człowieka na przednówku. To tylko namiastka tego, jakie znacznie dla człowieka miało drzewo. Dziś drzewo to przede wszystkim kwadratowe kilometry zielonej powierzchni asymilacyjnej (liście), która pracowicie produkuje tlen i filtruje zanieczyszczone powietrze. Drzewo jest ogromnym organizmem, którego system korzeniowy ma wielkość zbliżoną do wielkości korony i zatrzymuje duże ilości wody w glebie. Drzewa same w sobie nie stanowią zagrożenia dla człowieka.

To człowiek sam nieumiejętnie zagospodarowuje przestrzeń, narażając siebie na niebezpieczeństwo.

Drzewa potrzebują pielęgnacji i troski, szczególnie te najstarsze rosnące na terenie Sulejowskiego Parku Krajobrazowego. Są jednym z elementów stanowiących o wartości krajobrazu.

ZPKWŁ

Rezerwat Błogie – rezerwat leśny o pow. 68,22 ha. utworzony w 1976 r. Przedmiotem ochrony w rezerwacie jest populacja jodły pospolitej, która występuje we wszystkich stwierdzonych tutaj zbiorowiskach leśnych i bardzo dobrze się odnawia. Obiekt ten posiada również wybitne walory krajobrazowe, które związane są z zachowanym tu prawie 200-letnim starodrzewiem dębowo-sosnowym – fragmentem puszczańskiego lasu.

Rezerwat Bory nad Pilicą - rezerwat leśny o pow.  23,87 ha utworzony w 2024 r. na 100 lecie Lasów Państwowych. Na terenie rezerwatu odnotwano chronione gatunki diagnostyczne dla oligotroficznych borów, tj. widlicza cyprysowego  i widlicza spłaszczonego, widłaka jałowcowatego, mącznicy lekarskiej. Na terenie rezerwatu znajduje się stanowisko zastępcze piaskowca trawiastego Arenaria graminifolia, który został tu posadzony w ramach prowadzonego przez naukowców z Uniwersytetu Łódzkiego i Ogrodu Botanicznego w Łodzi  - Regionalnego Programu Ochrony tego gatunku.

Rezerwat Gaik – rezerwat leśny o pow. 35,85 ha utworzony w 1976 r. Rezerwat ochrania różnorodne postacie lasu liściastego z 200-letnimi drzewostanami dębowymi. Gaik jest typowym przykładem lasu puszczańskiego o wybitnych walorach przyrodniczych i krajobrazowych, występuje bogata i zróżnicowana flora oraz fauna.

Rezerwat Twarda – rezerwat leśny o pow. 22,79 ha utworzony w 1976 r. Rezerwat Ochrania fragmenty wielogatunkowych lasów liściastych i borów mieszanych dębowo-jodłowych z ciekawą florą. Rezerwat Twarda, podobnie jak Błogie, dokumentuje naturalne stanowisko jodły przy północnej granicy zasięgu występowania. Podobnie jak dwa poprzednie rezerwaty: Błogie i Gaik, rezerwat Twarda położony jest na krawędzi mezoregionu Wzgórz Opoczyńskich.

Rezerwat Czarny Ług - niewielki rezerwat torfowiskowy o pow. 2,46 ha utworzony w 1996 r. Przedmiotem ochrony jest torfowisko wysokie typu atlantyckiego ze stanowiskiem bagnicy torfowej Scheuchzeria palustris.

Rezerwat Jaksonek – rezerwat leśno-florystyczny o pow. 79,67 ha utworzony w 1984 r. Ochroną rezerwatową objęto fragment zbocza Doliny Pilicy w pobliżu wsi Taraski, z naturalnym stanowiskiem występowania reliktu polodowcowego - zimoziołu północnego. Następnie Rezerwat został powiększony o fragment dobrze zachowanego płatu dąbrowy świetlistej – ostatniego takiego zbiorowiska w Lesie Jaksońskim. Prócz dąbrów występują tu także bory sosnowe świeże, bory mieszane i grądy. Na terenie objętym ochroną zachowały się ponad 130-letnie sosny, niektóre o oryginalnym pokroju, często z rozdwojonymi pniami.

Rezerwat Jawora - rezerwat florystyczny o pow. 87,99 ha utworzony w 1987 r. Obejmuje fragment lasu, w którym dominuje grąd. Występuje również w mniejszym udziale bór mieszany, fragment dąbrowy świetlistej, łęg oraz ols. Głównym przedmiotem ochrony jest bogata flora o dużym zróżnicowaniu . Do najcenniejszych gatunków występujących w rezerwacie należą m.in. zimoziół północny, buławnik wielokwiatowy, tajęża jednostronna, parzydło leśne, pełnik europejski, widłak wroniec.

Rezerwat Las Jabłoniowy - rezerwat leśny o powierzchni 19,63 ha utworzony w 1996 w celu ochrony naturalnych stanowisk dzikich drzew owocowych, głównie gruszy, jabłoni i głogu występujących w poszyciu boru mieszanego.  W 2024  ustanowiono otulinę mającą 3,45 ha. 

Rezerwat Lubiaszów - rezerwat leśny o pow. 202,49 ha. Pierwszy fragment o pow. 6 ha doceniono i objęto ochroną w 1945 r. z inicjatywy ówczesnego nadleśniczego tego terenu. W 1958 r. Rezerwat o powiększonej powierzchni został objęty ochroną prawną. Do obecnej wielkości powiększono go w 1981 r. W Rezerwacie ochroną objęto kilka zespołów lasów liściastych i mieszanych z licznym udziałem jodły pospolitej Abies alba . Rezerwat należy do najważniejszych i największych obiektów chronionych na terenie dawnej Puszczy Pilickiej. Zachowały się tu wielogatunkowe, stare drzewostany w tym, należące do najcenniejszych w Polsce Środkowej, naturalne stanowisko jodły pospolitej Abies alba, rosnącej tu przy północnej granicy występowania tego gatunku w Europie. Występujące w Rezerwacie skupisko 200-letnich dębów szypułkowych Quercus rubur oraz grupa 150-letnich modrzewi polskich Larix polonica stanowią relikty minionych epok. Najstarsze jodły, podobnie jak modrzewie, liczą około 150 lat, a ich rozmiary są pokaźne: do 37 m wysokości i ponad 3 m obwodu na wysokości 1,30 m. W bogatej, różnorodnej i dobrze zachowanej florze zielnej rezerwatu stwierdzono kilkanaście gatunków roślin chronionych, m.in. trzy gatunki widłaków Lycopodium, storczyki Orchidaceae, orlik pospolity Aquilegia vulgaris, lilię złotogłów Lilium martagon, trujący wawrzynek wilczełyko Daphne mezereum, bluszcz pospolity Hedera helix i barwinek pospolity Vinca minor. Rezerwat posiada wybitną wartość przyrodniczo-leśną, naukowo-dydaktyczną (Uniwersytet Łódzki od wielu lat ma w rezerwacie stałe powierzchnie badawcze) i krajobrazową. Rezerwat wchodzi w skład specjalnego obszaru ochrony siedlisk sieci natura 2000 o nazwie Lubiaszów w Puszczy Pilickiej.

Rezerwat Meszcze - rezerwat leśny o pow. 35,32 ha utworzony w 1959 roku. Ochroną rezerwatową objęto tutaj cenny i rzadki fragment lasu mieszanego z licznym udziałem dynamicznie rozwijającej się lipy drobnolistnej Tilia cordata.

Rezerwat Niebieskie Źródła - rezerwat wodno-krajobrazowy o pow. 28,77 ha, utworzony w 1961 r. Rezerwat położony jest w granicach administracyjnych miasta Tomaszowa Maz. i ma charakter parkowy. Jest to najlepiej znany i najczęściej odwiedzany rezerwat w Polsce Środkowej. Głównym przedmiotem ochrony jest zespół wywierzysk, pięknych i malowniczych źródeł krasowych, wraz z rozlewiskami utworzonymi przez kanały odpływowe. Wywierzyska znajdują się w południowo-zachodniej części rezerwatu. Źródła biją z wydajnością około 80 l/sek. w dnie, w dwóch nieckowatych akwenach, około 2,5 m i 4,5 m pod powierzchnią wody. Źródlana woda, pochodząca z pokładów położonych poniżej dna sąsiadującej z rezerwatem rzeki Pilicy, w zimie ma temperaturę 8,8-9,8 st.C i wyjątkową przeźroczystość - doskonale widoczne jest piaszczyste dno zbiorników z pulsującymi źródłami. Dodatkową atrakcją jest turkusowa barwa źródeł, która jest efektem świetlnym. Rezerwat charakteryzuje się bogatą florą i fauną. Jest ostoją wielu ptaków. Na wodach cały czas można obserwować kaczkę krzyżówkę Anas platyrhynchos, mniej liczną czernicę Aythya fuligula, a także łabędzia niemego Cygnus olor. Niebieskie Źródła stanowią proponowany Specjalny Obszar Ochrony Siedliskowej NATURA 2000.

Rezerwat Wielkopole – rezerwat leśny o pow. 42,08 ha utworzony w 1984 r. Celem ochrony w Rezerwacie jest cenny fragment naturalnego stanowiska jodły pospolitej Abies alba występujący u podnóża wzgórza Czartoria. Cennym obiektem przyrodniczym jest nie tylko sam rezerwat, ale także całe uroczysko Wielkopole. Na odcinku zaledwie 3 km (Czartoria – Wielkopole – Młynki) występuje bogata mozaika krajobrazów roślinnych, różnorodnych typów siedliskowych lasu z mnogością gatunków drzew, krzewów, ziół, mszaków, porostów, grzybów, a także zwierząt. Na objęcie ochroną rezerwatową zasługuje również odcinek strugi Młynki.
Planuje się powołanie 5 kolejnych rezerwatów: Prucheńsko, Kaleń, Bory nad Pilicą, Struga Młynki i Łęgi nad Pilicą oraz innych form ochrony przyrody.

ZPKWŁ

Na terenie Parku wykazano 35 gatunków roślin podlegających ścisłej ochronie (m.in. aster gawędka Aster amellus, bagno zwyczajne Ledum palustre, kukułka szerokolistna Dactylorhiza majalis - storczyk, nasięźrzał pospolity Ophioglossum vulgatum, paprotka zwyczajna Polypodium vulgare, pełnik europejski Trllius europaeus, rosiczka okrągłolistna Drosera rotundifolia) oraz 15 częściowo chronionych (m.in. kocanki piaskowe Helichrysum arenarium, pierwiosnek lekarski Primula Eris). Spośród zwierząt kręgowych podlegających ochronie ścisłej i częściowej stwierdzono 8 gatunków ryb (m.in. strzebla Phoxinus phoxinus, koza Cobitis teania, różanka Rhodus sericeus), 5 gatunków gadów (m.in. jaszczurka żyworodna Lacerta vivipara, Żmija Vipera berus), 12 - płazów (m.in. Traszka grzebieniasta Tristurus cristatus, Rzekotka Hyla arboreta), 134 – ptaków (m.in. Bocian czarny i biały Ciconia ciconia i Ciconia nigra, Kokoszka wodna Gallinula chloropus, Sowa uszata Asio otus, Zimorodek Alcedo atthis) oraz 30 gatunków ssaków (m.in. Nocek duży Myotis myotis, Mroczek późny Eptesicus serotinus, Orzesznica Muscardinus avellanarius, Bóbr europejski Castor fiber)

ZPKWŁ

Na obszarze Sulejowskiego Parku Krajobrazowego ustanowiono pięć obszarów Natura 2000.

Dolina Czarnej (PLH260015) powierzchnia: 5780,6 ha

Obszar ostoi obejmuje naturalną dolinę meandrującej rzeki Czarnej Koneckiej (Malenieckiej) wraz ze starorzeczami. Jest to największy prawobrzeżny dopływ Pilicy. Rzeka na przeważającej długości zachowała naturalny charakter koryta i doliny. Niezbyt długie i nieliczne uregulowane odcinki, mają związek z historią tych terenów. Czarna zasilana jest głównie wodami opadowymi. Wypływa z dwóch obszarów źródliskowych. Jeden tworzą niewielkie źródła zasilane płytkimi podskórnymi wodami. Drugi stanowi kompleks śródleśnych torfowisk przejściowych. Źródła zlokalizowane są na obszarze lasów niekłańskich - dawniej części Puszczy Świętokrzyskiej. Pozostałością przemysłowego wykorzystania Czarnej są również zbiorniki retencyjne, które w liczbie 7 zlokalizowane są w jej górnym i środkowym biegu. W środkowej części doliny, w okolicach Rudy Malenieckiej, zlokalizowany jest duży kompleks stawów hodowlanych. Obszar charakteryzuje duża różnorodność siedlisk Natura 2000, jakie zachowały się w warunkach ekstensywnego użytkowania. Dolina Czarnej uzupełnia geograficzną lukę w rozmieszczeniu obszarów chroniących dobrze zachowane zbiorowiska z włosienicznikami kształtujące się w korycie rzeki. Występują tu 3 podtypy lasów łęgowych: łęgi i zarośla wierzbowe, łęgi olszowo-jesionowe oraz olszyny źródliskowe. Odcinek źródłowy posiada cechy wyżynne, a dolna część doliny ma charakter nizinny. Obszar ma również istotne znaczenie dla zachowania oraz uzupełnienia obszarów chroniących interesujące siedliska nieleśne o acydofilnym charakterze. W górnym odcinku znajduje się duża liczba dobrze zachowanych torfowisk przejściowych oraz łąk trzęślicowych, gdzie występuje wiele cennych i chronionych gatunków roślin naczyniowych. Rzeka Czarna jest w niewielkim stopniu przekształcona przez człowieka, dlatego stanowi doskonale zachowane siedlisko dla takich gatunków jak bóbr, wydra czy trzepla zielona zaś torfowiska i glinianki na terenie ostoi mają znaczenie dla utrzymania zasięgu zalotki większej na terenie województwa. W budynkach muzeum w Sielpi znajduje się największa znana w województwie kolonia rozrodcza nocka dużego. Istotna, w skali kraju, jest także populacja przeplatki aurinii, związanej z łąkami trzęślicowymi i wilgotnymi psiarami. Ponadto w granicach obszaru stwierdzono 10 gatunków bezkręgowców z Czerwonej Listy. Ostoja jest kluczowa dla zachowania w centralnej i południowej Polsce dwóch z tych gatunków - dostojki akwilonaris i modraszka bagniczka. Dolina Czarnej jest ważnym korytarzem ekologicznym. Łączy dolinę Pilicy z Puszczą Świętokrzyską (poprzez znajdującą się w sieci Natura 2000 Dolinę Krasnej), oraz lasami koneckimi i przysuskimi.

Dolina Środkowej Pilicy (PLH100008) powierzchnia: 3787,4 ha

Ostoja obejmuje odcinek Pilicy o długości 40 km od Przedborza na południu do Sulejowa na połnocy. O wyjątkowych walorach przyrodniczych obszaru świadczy naturalny charakter nieuregulowanej rzeki Pilicy i stosunkowo naturalna roślinność. Cechuje go także różnorodność siedlisk – brzegi rzeki porastają lasy łęgowe i zarośla wierzbowe, w zagłębieniach terenu występują płaty torfowisk, trzcinowisk i turzycowisk, a im dalej od koryta, tym większą część powierzchni pokrywają łąki kośne i pastwiska. W sumie siedliska priorytetowe zajmują ok. połowy obszaru, z czego aż 20% łęgi. Wiosną część obszaru doliny jest regularnie zalewana. W Dolinie Środkowej Pilicy stwierdzono występowanie licznych gatunków zwierząt cennych dla europejskiej przyrody. Szczególne znaczenie ma obecność 4 gatunki ryb (koza, minóg strumieniowy, minóg ukraiński i głowacz białopłetwy) oraz wydry, bobra i płazów. Ostoja jest również miejscem bytowania i żerowania 19 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej.

Lubiaszów w Puszczy Pilickiej (PLH100026) powierzchnia: 206 ha

Obszar obejmuje rezerwat Jodły Lubiaszów, chroniący ekosystemy o naturalnych cechach, dawnej Puszczy Pilickiej. Powierzchnia obszaru w zdecydowanej części zajęta jest przez fitocenozy grądu subkontynentalnego Tilio-Carpinetum, w odmianie małopolskiej, z udziałem jodły pospolitej. Grądy reprezentują szerokie spektrum zróżnicowania ekologicznego: od higrofilnych grądów niskich do grądów wysokich z udziałem gatunków termofilnych. Cechą świadczącą o naturalnym charakterze ekosystemów jest ponadto duży udział martwego drewna na dnie lasu. Występują tu stare drzewostany jodły w wieku 150 lat o wysokości ponad 35 m, grupa modrzewia polskiego w wieku 140 lat o wysokości 40 m oraz 200-letnie dęby. W południowej części obiektu znajduje się dolina niewielkiego cieku, w której wykształcił się łęg jesionowo-olszowy Fraxino-Alnetum. W obszarze stwierdzono 3 typy siedlisk leśnych. Najważniejszymi wartościami przyrodniczymi są siedliska przyrodnicze o dużej reprezentatywności oraz duże powierzchnie fitocenoz, co daje możliwość niezakłóconego przebiegu procesów ekologicznych i zachowania gatunków typowych dla starych lasów. Obszar ma znaczenie w ochronie geograficznego zróżnicowania ekosystemów leśnych z jodłą pospolitą występującą na północnej granicy zasięgu w Europie. Naturalność ekosystemów potwierdza obecność licznych gatunków związanych z martwym drewnem. Stwierdzono występowanie 306 gatunków grzybów (największa liczba gatunków spośród rezerwatów Polski środkowej) oraz licznych bezkręgowców i ptaków typowych dla puszczańskich lasów.

Wielkopole - Jodły pod Czartorią (PLH100031) powierzchnia: 41,9 ha

Obszar obejmuje rezerwat przyrody Wielkopole. Położony jest na wschodnim stoku piaskowcowego wzgórza . Wykształciły się tu płaty wyżynnego boru jodłowego, grądy niskie, nawiązujące do łęgów, gdzieniegdzie z udziałem olszy w drzewostanie oraz grąd subkontynentalny. Obszar chroni jedno z najdalej wysuniętych na północny-zachód naszego kraju stanowisk wyżynnego, jodłowego boru mieszanego. Obecny jest starodrzew jodłowy oraz liczne stanowiska górskich gatunków runa. Obficie występują paprocie, mszaki. Obecne są tu górskie gatunki chrząszczy (Clytus lama i Leptura maculata).

Niebieskie Źródła (PLH100005) powierzchnia: 25,2 ha

Rezerwat przyrody na którym wyznaczono ostoję Natura 2000 został założony w celu ochrony bardzo rzadkich wywierzysk krasowych oraz ptaków wodnych. Ostoja położona jest na terenie Równiny Piotrkowskiej, na prawym brzegu Pilicy. Na terenie obszaru znajdują się dwa akweny źródłowe o głębokości do 4,5 m oraz liczne wyspy i rozlewiska. Wyjątkowo cenny dla Europy jest kompleks źródlisk wapiennych z charakterystyczną dla nich roślinnością. Woda bijąca ze źródeł przebija się przez warstwę piasku na dnie zbiornika, powodując pulsowanie dna. Ze źródeł wypływa zimna, czysta woda o charakterystycznej turkusowej barwie.

Temperatura wody w źródłach nie zmienia się i przez okrągły rok wynosi ok. 9 st. C. Dzięki temu zadomowiło się tu wiele ptaków, w tym cenne dla Europy zimorodek, podróżniczek i dzięcioł czarny. Obrzeża akwenów i rozlewiska porastają lasy łęgowe i olsy, które są siedliskiem priorytetowym w ochronie bioróżnorodności. Flora roślin naczyniowych liczy około 400 gatunków, wśród nich są gatunków chronione w Polsce, takie jak: storczyk - listera jajowata i bluszcz pospolity.

ZPKWŁ

Obszary o wybitnych walorach przyrodniczych Sulejowskiego PK i jego otuliny objęto prawną ochroną w postaci 12 rezerwatów przyrody o łącznej powierzchni ok. 650 ha oraz w postaci użytków ekologicznych, pomników przyrody, obszarów Natura 2000.

ZPKWŁ

1. Szlak zielony "Przedborskiego Parku Krajobrazowego": Rączki – Przedbórz

Długość: 35 km. Rączki (PKS) - Rezerwat leśny „Bukowa Góra” – Rezerwat stepowy „ Murawy Dobromierskie” - Kowale – Góra Krzemycza – Kolonia Boża Wola – Józefów – Góra Fajna Ryba – Góry Suche – Majdan – Góry Mokre (PKS) – Rezerwat „Piskorzeniec” – Borowa – Wojciechów (PKS) - oddz. 90 zespół drzew pomnikowych – pomnik przyrody „Jedynak” – Stanowisko pełnika europejskiego – Miejskie Pola – Przedbórz (PKS)

Rączki – kościół p.w. Św. Trójcy z 1846-1865 r. oraz zabytkowy park z I połowy XIX w. z ruinami dworu i zabudowań gospodarczych.

Rezerwat „Bukowa Góra” – pow. 34 ha, utworzony w 1959 r. . Ostatni płat lasu naturalnego na podłożu węglanowym w całym Paśmie Przedborsko-Małogoskim. Drzewostan buduje buk z domieszką klonu jaworu, grabu, dębu bezszypułkowego i rzadko lipy szerokolistnej. Wiek drzew : 100-200 lat.

Rezerwat „Murawy Dobromierskie” – utworzony w 1989 r. na obszarze ok. 36 ha, gdzie na podłożu wapiennym wyrosły kserotermiczne zarośla róż, tarniny, derenia oraz wytworzyły się chronione murawy łącznie z roślinami zielnymi. Wiele punktów widokowych.

Góra Fajna Ryba – 347m n.p.m. , najwyższe wzniesienie w PPK, punkt widokowy.

Rezerwat „Piskorzeniec” – utworzony w 1990 r. na obszarze 409 ha, obejmujący staw i torfowiska z reliktową florą i fauną, między innymi: rosiczką , wierzbą borówkolistną, bagnem zwyczajnym, turzycami. Ostoja wielu gatunków ptaków wodnych, płazów, gadów oraz ssaków (łoś, jeleń, bóbr).

2. Szlak żółty "Królewski łowów": Przedbórz - Krasocin

Długość: 39 km. Przedbórz (PKS) - Jabłonna - Brzostek - Góra "Czerwony Kamień" - Góra "Fajna Ryba" - Góra "Kozłowa" - "Dojo" Stara Wieś - Żeleźnica - Oleszno - Krasocin

Szlak został poprowadzony przez najwyższe wzniesienia Przedborskiego Parku Krajobrazowego, czyli przez oś geomorfologiczną parku jaką jest Pasmo Przedborsko - Małogoskie. Terytorialnie jest łacznikiem pomiędzy województwami: łódzkim i świętokrzyskim. Cechą szczególną Pasma Przedborsko - Małogoskiego są wybitne walory widokowe. Wynika to z lokalizacji Pasma, należącego do Gór Świętokrzyskich, przed dużym obniżeniem Niecki Włoszczowskiej. Panoramy obserwowane ze wzniesień mają głębokość do 70 km. Przewiduje się połączenie tego szlaku ze szlakami Gór Świętokrzyskich. Nazwa szlaku nawiązuje do historycznie udokumentowanych polowań Królów Polski (Kazimierz Wielki, Władysław Jagiełło) w tym rejonie, podczas ich pobytu na zamku w Przedborzu. Szlak atrakcyjny również ze względu na obecność walorów przodniczych przyrodniczych.

• Przedbórz - miasto położone nad rzeką Pilicą, siedziba władz miasta i gminy, prawa miejskie od roku 1405, zabytkowa wieża kościła parafialnego z XIV w., Muzeum Ludowe Ziemi Przedborskiej,
• Brzostek – Gaj - Policzko (gm. Przedbórz) – malowniczo położone wsie na grzbiecie Pasma Przedborsko – Małogoskiego. Najbliższe bezimienne wzniesienie o wysokości 267,7 m n.p.m. oferuje turyście widok na panoramę miasta Przedborza na tle pobliskich Wzniesień Radomszczańskich tj. Góry Chełmo (323 m n.p.m.), Majowej Góry (232 m n.p.m.), Bąkowej Góry (282 m n.p.m.) i Diablej Góry (285 m n.p.m.),
• Wzniesienie Fajna Ryba (347 m n.p.m.) – najwyższe wzniesienie w Paśmie i na terenie województwa łódzkiego, mające charakter stromego stoku od wschodniej strony. Wzniesienie zbudowane z piaskowca, porośnięte lasem sosnowym z domieszką buka, jodły, modrzewia, dębu i brzozy. Punkt widokowy na północną część Niecki Zabrockiej oraz wzniesienia Wzgórz Opoczyńskich i Łopuszańskich. U podnóża góry położona jest wieś Góry Suche a nieco dalej wieś Góry Mokre. Na tle wzniesień Łopuszańskich widać zabudowania i wieżę kościoła w Pilczycy,
• Wzniesienie Góra Kozłowa (336 m n.p.m.) – wzniesienie porośnięte lasem sosnowym, a w północno – wschodniej części przechodzącym w las liściasty. Duża część wzniesienia, ze względu na swoje walory przyrodnicze, jest objęta proponowanym rezerwatem „Grądy Góry Kozłowej”. Punkt widokowy na południową część Pasma Przedborsko – Małogoskiego oraz na antyklinę tego Pasma w kierunku zachodnim. Od strony wschodniej widoczne zabudowania wsi Mojżeszów,
• Stara Wieś (gm. Przedbórz) – malownicza wieś o ustronnym położeniu w centrum Przedborskiego Parku Krajobrazowego. W tym miejscu wzniesienia Pasma są bezleśne i zbudowane z wapieni, wschodnie stoki porośnięte są nielicznymi kępami krzewów. Rozległe panoramy Niecki Zabrodzkiej z rezerwatem Czarna Rózga. Między zabudowaniami wsi odnajdziemy pomnikową sosnę oraz dwa egzemplarze pomnikowych cisów,
• Wieś Żeleźnica (gm. Przedbórz) – we wsi kościół parafialny p.w. św. Mikołaja, murowany z 1869-70 r., organistówka drewniana z ok. 1900 r. W sąsiedztwie cmentarza rzymsko-katolickiego jest chałupa wybudowana z drewna opałowego ciętego na „cegły”, ewenement budownictwa nigdzie nie spotykany. Obelisk Kazimierza Wielkiego, upamiętniający fakt złamania nogi przez władcę na polowaniu w tutejszych lasach, w wyniku którego nastąpił zgon ostatniego króla z dynastii Piastów. Pomnik został wystawiony przez Zespół Nadpilicznych Parków Krajobrazowych. Most na rzece Czarnej Włoszczowskiej. Nieopodal w górę rzeki łączą się odnogi Czarnej tworząc Czarną Włoszczowską, prawobrzeżny dopływ Pilicy,
• Oleszno - ( gm. Krasocin ) - Kościół parafialny p.w. NPM murowany z 1643 – 85 r., wczesnobarokowy z wystrojem wczesnobarokowym; znajdują się tu relikty dworu z XVI w. oraz park z dworem murowanym i układem wodnym z XVIII/XIX w. , opasany fosą, ze śladami założenia regularnego, zabudowania folwarczne murowane z XIX w. Wzniesienia Pasma mają charakter bezleśnych wapiennych utworów jurajskich, których zbocza poprzecinane są głębokimi, suchymi dolinami. Niemal całkowicie obszar wykorzystywany rolniczo. W okolicy Oleszna występuje zbiorowisko muraw kserotermicznych, porastających nawapienne wzniesienia. Malownicza mozaika pól poprzecinanych zakrzywieniami i niewielkimi kępami zadrzewień w pobliżu osad ludzkich. Punkty widokowe ze wzniesień na Nieckę Zagrodzką z rezerwatem Oleszno oraz w kierunku południowo - zachodnim na Nieckę Włoszczowską,
• Kamieniołom w Rogalowie – usytuowany w środkowej części Pasma, w wysokich ścianach wyrobiska nieczynnego obecnie kamieniołomu widoczne są utwory należące do górnej jury. Ze względu na swą budowę, wyrobisko w Rogalinie może być ważnym elementem planowanej ścieżki geologicznej. Ze wzniesienia w pobliżu wyrobiska widoczna panorama kontynuacji wzniesień Pasma Przedborsko – Małogoskiego w kierunku Małogoszczy.
• Wiatrak w Krasocinie - wiatrak stoi na niewielkim wzniesieniu, 12 km od Włoszczowej przy głównej drodze na Kielce. Wybudowany został pod koniec XIX w. Jest to obiekt murowany, przykryty drewnianym gontowym dachem, wzorowany na wiatrakach holenderskich. Budynek ocalał po II wojnie światowej i po jego odbudowie, otworzono w nim „Muzeum Chleba”.

3. Szlak czarny"Łącznikowy": Mrowina –Bukowa Góra – Biały Brzeg.

Długość :11 km. Szlak będący fragmentem odejścia od szlaku niebieskiego, z którym łączy się na końcu i na początku. Szlak zaczyna się od stanicy ZHP w Mrowinie (stanica już nie funkcjonuje), biegnie przez Dobromierz, rezerwat „Murawy Dobromierskie”, rezerwat „Bukowa Góra”, doliną Strugi do stanicy ZHP Biały Brzeg.

4. Szlak niebieski "Szlak Rzeki Pilicy": prowadzi od Piotrkowa Trybunalskiego (PTTK) do Krzętowa.

Długość 121 km. W części obejmującej teren PPK szlak biegnie przez Przedbórz (centrum miasta, następnie ulicą Krakowską) w stronę wsi Chałupy. Dalej tzw. "Cyganką" (trakt na prawym brzegu Pilicy, którym poruszały się tabory cygańskie) dochodzi do stanicy harcerskiej Biały Brzeg (odejście szlaku czarnego) i prowadzi przez Mrowinę (nieistniejąca stanica harcerska, dojście szlaku czarnego) i Piaski do Krzętowa (PKS).

5. Szlak czerwony "Partyzancki": Radomsko - Brudzewice

Długość 201 km. Szlak poświęcony miejscom walk oddziałów partyzanckich II Wojny Światowej w centralnej Polsce. Biegnie od Radomska do granicy byłego województwa piotrkowskiego w Brudzewicach, gdzie łączy się ze szlakiem czerwonym Ziemi Radomskiej. Szlak ten nie biegnie przez obszar Przedborskiego Parku Krajobrazowego, lecz wchodzi jedynie do Przedborza od strony Radomska i nie przekraczając rzeki Pilicy, prowadzi jej lewym brzegiem w kierunku Tomaszowa Maz. i dalej przez Inowłódz, Anielin, Poświętne do Brudzewic. Włączony do opisu szlaków PPK ze względu na jego dalszy przebieg przez parki krajobrazowy OT NPK oraz węzłowy charakter Przedborza jako łącznika tego szlaku ze szlakami PPK.

ZPKWŁ

„Użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej – naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, , płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich i chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejsca sezonowego przebywania.( art. 42. 1. Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody).

Na terenie Przedborskiego Parku Krajobrazowego znajduje się 56 użytków ekologicznych. Są to kompleksy bagien i torfowisk śródleśnych. Istniejące użytki ekologiczne to w zdecydowanej większości wyłączone z produkcji leśnej mokradła, bagna i torfowiska śródleśne Lasów Państwowych. Są to tereny trudne do prowadzenia racjonalnej gospodarki leśnej, a z drugiej strony bardzo cenne z przyrodniczego punktu widzenia.

ZPKWŁ

„Obszar chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych.”
( art. 23. 1. Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody).

Plan ochrony Przedborskiego Parku Krajobrazowego zmienił otulinę PPK w Przedborski Obszar Chronionego Krajobrazu. Nadanie otulinie rangi obszaru chronionego krajobrazu podnosi status ochronny tego terenu oraz precyzuje zakres ochrony przewidziany w ustawie. Z założenia POChK ma pełnić rolę bufora wobec ewentualnych niekorzystnych czynników mogących niekorzystnie wpływać na teren Przedborskiego Parku Krajobrazowego. Obszar ten wyróżnia się urozmaiconym krajobrazem z wieloma cennymi stanowiskami występowania chronionych roślin i zwierząt. Obejmuje swym zasięgiem doliny rzek Pilicy oraz Czarnej Włoszczowskiej, a także fragmenty Wzniesień Opoczyńskich i Łopuszańskich. W 2006 roku powołano na tym obszarze rezerwat przyrody „Ewelinów” na terenach leśnych Nadleśnictwie Włoszczowa. Teren Przedborskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu to teren przeznaczony do rozwoju wielu form rekreacji. Ze względu na bliskość PPK stanowi on dobre miejsce na usytuowanie bazy noclegowej i turystyki pobytowej.

ZPKWŁ